Nội dung và đặc điểm Hiến_pháp_Việt_Nam_Cộng_hòa_1967

Hiến pháp 1967 là một sự tiến bộ so với tình hình dân chủ trong vùng lúc đó. Tuy ghi ngắn gọn, tránh dùng những từ hoa mỹ và phô trương, nhưng những quyền căn bản của người dân đều được bảo đảm và ghi rõ từng khoản trong hiến pháp. Mới nhất là cơ chế tam quyền phân lập và quyền đối lập chính trị của người dân:

Tam quyền phân lập

Nội dung bản hiến pháp này đã nêu rõ nguyên tắc tam quyền phân lập. Điều 3 Hiến pháp 1967 viết: "Ba cơ quan lập pháp, hành pháptư pháp phải được phân nhiệm và phân quyền rõ rệt. Sự hoạt động của 3 cơ quan công quyền phải được phối hợp và điều hòa". Theo đó, quyền lực nhà nước không còn là một thể thống nhất, tập trung tuyệt đối mà phân chia thành 3 quyền: quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp như 3 cơ chế riêng thực hiện độc lập với nhau, kiềm chế và giám sát lẫn nhau. Chế độ Cộng hòa Tổng thống được quy định rõ. Riêng quyền Tư pháp độc lập với Hành pháp, được ủy nhiệm cho Tối cao Pháp Viện và được hành xử bởi các Thẩm phán xử án (Điều 76).

Quyền tự do căn bản

Hiến pháp 1967 quy định rõ về sự tôn trọng quyền tự do căn bản của người dân và sự bình đẳng giữa các sắc tộc, chủng tộc, tôn giáo, quan điểm chính trị (Điều 2). Đặc biệt, ngoài những quyền căn bản khác, Hiến pháp ghi rõ người dân có quyền tự do giáo dục (tuy nhiên "nền giáo dục cơ bản có tính cách cưỡng bách và miễn phí", Điều 10) quyền tự do cư trú, đi lại, xuất ngoại và hồi hương (Điều 14) và quyền tự do lập nghiệp đoàn và quyền đình công (Điều 16), quyền tự do kinh doanh và cạnh tranh (Điều 12), tự do truyền giáohành đạo tín ngưỡng (Điều 9), quyền tự do lập hội (Điều 13) và đảng chính trị (chính đảng, Điều 99).

Những quy định rõ ràng cũng được ghi thẳng và trực tiếp vào hiến pháp để bảo vệ người dân không bị oan: Trong trường hợp có nghi vấn phạm tội (Bị can), không bị tra tấn ép cung ("Không ai có thể bị tra tấn, đe dọa hay cưỡng bách thú tội. Sự nhận tội vì tra tấn, đe dọa hay cưỡng bách không được coi là bằng chứng buộc tội" - Điều 7) và phải xét xử công khai, bị can được có "quyền biện hộ" và được cho là vô tội cho đến khi có đủ bằng chứng buộc tội, bản án có hiệu lực, và trong trường hợp có nghi vấn (bằng chứng không rõ ràng) thì bị can được có lợi hoặc tuyên vô tội ("Sự nghi vấn có lợi cho bị can", Điều 7). Tất cả những quyền này được gọi là "quyền công dân căn bản" và không được vi phạm, dù có thay đổi luật (Điều 29).

Quyền đối lập của người dân

Người dân được toàn quyền có quan điểm chính trị khác với nhà nước: Quyền đối lập công khai (Điều 13) và Quyền đối lập chính trị (Điều 101) và hiến pháp bảo vệ sự bình đẳng giữa các đảng phái, quyền hội họp và tự do tư tưởng, tự do ngôn luận của người dân (Điều 12 và 13 và điều 99), cấm chỉ mọi hình thức kiểm duyệt, ngoại trừ các bộ môn điện ảnhkịch trường (Điều 12). Không thể truy tố, tầm nã, bắt giam hay xét xử một Dân biểu hay Nghị sĩ vì những sự phát biểu và biểu quyết tại Quốc hội (Điều 37). Tuy nhiên, riêng đảng Cộng sản bị đặt ra ngoài vòng pháp luật và "Mọi hành vi nhằm mục đích tuyên truyền hay thực hiện chủ nghĩa cộng sản đều bị cấm chỉ" (Điều 4).

Đáng chú ý là Quân nhân không được sinh hoạt đảng phái (để giữ tính trung lập cho bộ máy quốc phòng) và nếu được đắc cử "vào các chức vụ dân cử hay tham chánh tại cấp bậc trung ương" (như quốc hội, các cấp chính quyền trung ương), phải xin giải ngũ hoặc nghỉ dài hạn (Điều 23).

Chú trọng đời sống người dân

Ngoài những điều trên, Hiến pháp còn chú trọng đến giáo dụcnông nghiệp. Hiến pháp 1967 lần đầu tiên công nhận triết lý giáo dục của Việt Nam Cộng hòa là Dân tộc, khoa học và nhân bản (Điều 11: Văn hóa giáo dục phải được đặt vào hàng quốc sách trên căn bản dân tộc, khoa học và nhân bản). Hiến pháp cũng có những điều khoản riêng liên hệ đến mọi thành phần xã hội: công nhân, nông dân, người kinh doanh, người tu hành, người thiểu số,... Quyền tư hữu (quyền sở hữu cá nhân) và sự riêng tư được công nhận và tôn trọng (Điều 8: Đời tư, nhà cửa và thư tín của công dân phải được tôn trọng...).